شیوه های تعامل و ارتباط سازنده و اثر بخش

 

تعامل و ارتباط پايگاه مقاومت بسيج با اهالي محل

  بدون ترديد يكي از مهمترين ويژگيهاي بسيج بعد از معنويت و اخلاص، اجتماعي و مردمي بودن آن است و اين دو، عامل اصلي توانمندي بسيج هستند. بنابراين اگر بسيج يك محله عليرغم برخورداري از اخلاص و جنبه هاي معنوي، در بعد اجتماعي نفوذ لازم را در ميان مردم محله نداشته باشد اين يك بسيج ناقص است و طبيعتاً قادر به ايفاي نقش حقيقي خود نمي باشد. لذا تعامل و ارتباط پایگاه مقاومت بسیج با اهالی محل به عنوان مأمنی مناسب، حامی و اطمینان بخش همواره می بایست مورد عنایت و توجه خاص قرار گیرد.

مخاطبين بسيج مساجد و محلات

در يك گروه بندي كلي پايگاه مقاومت بسيج مساجد و محلات در فضاي بيرون از مسجد با پنج گروه اجتماعي بايد در تعامل باشد، كه عبارتنداز :

1- خانواده هاي ساكن در محله. 2- جوانان و نوجوانان محله. 3 - اصناف و كسبه محله.  4- سازمانها يا مؤسسات موجود در محل مانند شورا ياري و...  5- افراد نخبه و شاخص محل (مانند اساتيد، پزشكان و....)

1- خانواده هاي ساكن در محله

در جوامع غربي بنيان خانواده  سست و متزلزل است و اعضاء خانواده به ظاهر و به صورت شکلی کنـار هم قرار می گیرند. یعنی حقیقت موجود در چنین جوامعی حکایت از آن دارد که آنان صرف نظر از منافع سایر اعضاء خانواده تنها به دنبال تأمین خواسته ها و مطالبات فرد هستند. حال آنکه در جامعه اسلامي ایران، ركن و محور اصلي خانواده است هر چند که در جامعه فعلی صدمه هايي از سوی تهاجم فرهنگي به پيكره بعضي از خانواده های ایرانی وارد آمده ولي الحمدالله هنوز نقش خانواده و همبستگي خانوادگي جايگاه اصیل خود را حوزه هاي مختلف اعتقادي، تربيتي، فرهنگي، سياسي، اقتصادي و.... حفظ كرده است و اعضاي خانواده در مسائل مذكور به شدت از یکدیگر تأثير می پذیرند و بر یکدیگر تأثیر می گذارند. براي مثال در گرايشات سياسي ديده مي شود كه معمولاً اعضاي يك خانواده با هم همگرا بوده و مواضع يكسانی اتخاذ می کنند. بنابر اين ارتباط پايگاه مقاومت بسيج با خانواده هاي ساكن در محله و نفوذ معنوي و اجتماعي بسيج در خانواده ها از مهمترين اهدافي است كه همواره می بایست مورد توجه فرمانده پايگاه مقاومت قرار گیرد.

2- جوانان و نوجوانان محله

تعامل با جوانان به عنوان يك گروه اجتماعي مهم در محله بايد پيوسته مد نظر باشد. درست است كه هر یک از جوانان عضو خانواده ای هستند ولي ویژگی های جوانی، چون داشتن روابط دوستانه و تأسی از یکدیگر، هم محلي بودن و… مقتضیات خاصی را می طلبد. از آنجا که كشور ما كشور جواني است كه بخش عظیمی از جمعيت آن را جوانان تشكيل مي دهند، لذا باید از این فرصت طلايي بهره گرفت تا این فرصت بالقوه با تهاجم فرهنگي دشمن تبدیل به تهديد جدي نگردد. بر این اساس پايگاه مقاومت بسيج محل بايد هنر برقراری ارتباط با جوانان محله را داشته باشد و بتواند با شناخت دقيق از وضعيت آنان، متناسب با شرايط لازم با هر یک از آنها ارتباط برقرار نمايد .

 3- كسبه و اصناف محله

 در محلات، به خصوص محلات شهري، تعداد قابل ملاحظه اي كسبه وجود دارند. كه به دليل ارتباط اجتماعي كه با افراد مختلف برقرار می نمایند از گروه هاي اجتماعي تاثير گذار محسوب می شوند. لذا حسن  ارتباط پايگاه مقاومت با آنها به منظور بهره گیری از توان و بضاعتشان در زمینه های مختلف بسيار ضروري است.

4- سازمانها و موسسات مختلف مانند شورا ياري ، مدارس و ...

حسن ارتباط با سازمان هاي موجود در محل مانند مدارس، شوراياري، اتوبوسرانی، دانشگاهها و... به دليل ظرفيت هايي كه در آنها وجود دارد، بسيار مهم مي باشد .لذا فرمانده پايگاه می بايستي ضمن برقراری ارتباط و تعامل صميمي با هر یک از آنها، زمینه و بسترهایی لازم را جهت بهره مندی از ظرفیت ها و پتانسیل موجود ایجاد نماید و از كليه امكانات براي توسعه برنامه هاي بسيج و ارائه خدمات فرهنگي ،اجتماعي، تربيتي، ورزشي و... به مردم بهره بگیرد.

5- افراد نخبه و شاخص (اساتيد، پزشكان ......)

چهره های شاخص و نخبه در حوزه هاي مختلف كشور سرمايه هاي اجتماعی محسوب می شوند كه بايد قدر و منزلت آنها حفظ و از وجودشان برای تأمین اهداف بسیج کمک گرفته شود. بر این اساس پايگاه بسيج محله مي تواند با شناسایی، برنامه ريزي مناسب و برقراری تعامل و ارتباط خوب با آنها بيشترين بهره برداري را از تخصص و مهارت های آنان بنماید. براي رسيدن به اين هدف می بايستي افراد سر شناس و مؤثر در محله شناسايي و متناسب با توان و تخصص هر یک از آنها برنامه ریزی گردد. براي مثال از يك استاد دانشگاه يا فرهنگي براي پیشبرد برنامه هاي علمي و تربيتي و  از يك پزشك براي ارائه خدمات درماني و از ساير متخصصين نيز به همين شكل مي توان استفاده كرد . لازم به ذكر است كه در دعوت از اين اشخاص براي همكاري بايستي شأن و منزلت آنها كاملاً رعايت شود.

ملاحظات اساسي (اصول كلي) در تعامل و ارتباط پايگاه مقاومت با اهالي محل

براي اينكه پايگاه مقاومت بسيج مسجد بتواند تعامل و ارتباط مؤثري با محيط بيروني (محله) داشته باشد رعایت بعضي ملاحظات اساسي يا اصول كلي بر فرمانده پايگاه ضرورت می یابد. البته با توجه به تفاوت هايي كه در محلات مختلف وجود دارد شرايط و اقتضائات هر محله و اقدامات اجرايي مرتبط با آن نيز متفاوت خواهد بود، كه فرمانده پايگاه بايد با شناخت دقيق خود از وضعيت محله متناسب با آن برنامه ريزي و اقدام نمايد.

1- اصل اشراف (شناخت دقيق از وضعيت محله)

فرمانده پايگاه بايد از اوضاع و احوال محله خود كاملاً  آگاه و بر آنها اشراف داشته باشد .بطوريكه وقتي از او در مورد وضعيت محله سوأل مي شود ، بدون هيچ مشكلي بتواند آخرين مسائل و اطلاعات مهم محله را هم بصورت آماري و هم بصورت تحليلي توضيح دهد . از جمله دانستنيهاي لازم  براي فرمانده پايگاه در خصوص وضعيت محله موارد ذيل است:

1- آمار جمعيت محله

2- تركيب جمعيتي محله از لحاظ وابستگي قومي ، مذهبي

3- وضعيت اقتصادي اهالي محله

4- وضعيت فرهنگي ، سياسي و ميزان توجه به ارزشهاي اسلامي در نقاط مختلف محله

5- وضعيت اجتماعي و مهمترين مشكلات اجتماعي

6- تعداد مراكز فرهنگي و مذهبي ، هيئت ها ، مؤسسات خيريه و......

7- تعداد و وضعيت مدارس موجود در محل

8- چهره هاي سرشناس و مؤثر در محله (روحانيون، اساتيد، پزشكان، معتمدين ذي نفوذ )

9- وضعيت جوانان ، ارتباط آنها با هم ، سر دسته ها و......

10- وضعيت كسبه و اصناف محل

11- نيازهاي عمراني ، خدماتي و...... در محله

12- نقاط جرم خیز محله

13- مهمترین جرائم و آسیب های موجود در محله

2- اصل ارتباط فراگير و جذب حداكثري

همه اعضاي فعال و مؤثر پايگاه بايد به اصل ضرورت تعامل و ارتباط حداكثري به عنوان يك امر قطعي كه موفقيت بسيج در گرو آن است ، ايمان و باور داشته باشند . متأسفانه در بعضي پايگاهها با اين توجيه كه مثلاً اهالي محل علاقمند به ارتباط با بسيج نيستند و نمي توان با آنها ارتباط برقرار كرد از اين امر مهم غفلت كرده و دايره بسيج را محدود و تنگ نموده اند كه اين مسئله براي بسيج زيان آور است.

براي اهتمام به اصل ارتباط بايد به نكات ذيل توجه داشت :

1-  برخورداري از سعه صدر و افزايش آستانه تحمل بسيجيان، بطوريكه در مواردي كه حركتي خلاف ميل آنها از طرف مقابل مشاهده مي شود بتوانند با بردباري و خويشتن داري مانع از بروز  درگيري و مشكلات بعدي شوند .

2-  نگاه جامع و كلي به جامعه و بسيج داشتن (وضعيت جامعه نسبت به فرهنگ بسيج به صورت هرمي است و تنها بخش بسيار كمي از مردم كه در پايين ترين سطح (قاعده) هرم قرار مي گيرند قابلیت برقراری ارتباط با بسيج را ندارند، لذا باید با بقيه سطوح جامعه، متناسب با وضعيت شان ارتباط برقرار كرد).

3-  هر بسيجي بايد هنر دوست شدن با اهالي محل به خصوص جوانان و نوجوانان را پيدا كند و با همه آنها سلام و عليك داشته باشد .

4 - همراهي بامردم  در مصائب و شاديها (شركت در مراسم ختم ، جشنها و ....)

5- به مناسبت های مختلف مانند روز معلم ، روز پرستار و ... با برنامه ریزی مناسب و  روش های ابتکاری ، (در حد مقدورات پایگاه) از اقشار نام برده و تجلیل شود.

6-  با توجه به اینکه بعضی از مردم با عملکرد بسیج در عرصه های مختلف از جمله امور فرهنگی، اجتماعی، علمی و ... کمتر آشنایی دارند،  لذا اطلاع رسانی مناسب و آشنا کردن اهالی محل با این فعالیتها در جهت ایجاد ارتباط بیشتر آنها با بسیج بسیار موثر است.

3- اصل نافع بودن (منفعت رساني)

 بايد پيوسته به دنبال اين باشید كه چگونه مي توانید از مجموعه ظرفيت هاي بسيج براي خدمت بيشتر و منفعت رساني به مردم محل استفاده نمايید. بطوريكه تلقي عمومي از بسيج در محل يك مجموعه خدمتگزار و نافع باشد و اهالي محل حضور بسيج را يك ملجأ، و پناهگاه براي خود بدانند. از جمله اقداماتيكه مي تواند دراين زمينه مؤثــر باشد عبارت است از :

1- ارائه خدمات اجتماعي مانند كمك به نيازمندان محل.

2- پيگيري مشكلات محل و تلاش براي حل آنها از طريق دستگاههاي ذيربط.

3- برگزاري برنامه هاي خوب براي جوانان ،نوجوانان ، خانواده ها مانند كلاسهاي علمي ، ورزشي و......

4- كمك به تأمين امنيت و آسايش مردم.

4- اصل جوان­گرايي

توجه به جوانان و نوجوانان و زمينه سازي براي حضور آنان در بسيج بايستي پيوسته مد نظر قرار گيرد .جذب جوانان و ميدان دادن به آنها دو فايده كلي دارد :

   اولاً با مرتبط شدن جوانان و نوجوانان با بسيج آسيب پذيري آنها در قبال تهاجم فرهنگي كاهش يافته و اين سرمايه هاي ارزشمند حفظ مي شوند. ثانياً بسيج با بهره گيري از جوانان سرشار از انرژي مي تواند اهداف و برنامه هاي خود را محقق سازد. حضور جوانان در عرصه هاي مختلف باعث افزايش نشاط و شادابي مجموعه مي شود. كما اينكه امروز بخش عمده ی پويايي و سر زندگي بسيج نيز مرهون حضور جوانان مومن، پرشور و انقلابي است.  بنابراين حفظ و توسعه اين مزيت بسيار مهم وظيفه همه مسئولين بسيج خصوصاً فرماندهان پايگاه هاي مقاومت كه در صف مقدم ارتباط و تعامل با قشر جوان هستند، مي باشد.

5- اصل عدالت و بي طرفي در مسائل محلي

بسيج بايد در همه جا و در همه سطوح محور وحدت و وفاق می باشد . بنابراين فرمانده پايگاه مقاومت بايد با شناخت دقيق  از وضعيت محله و حوزه جغرافيايي خود از هرگونه اقدامي كه بنوعي تلقي طرفداري از دسته، طايفه اي محلي يا عده اي خاص را داشته باشد، به شدت پرهيز نمايد . اين موضوع بخصوص در شهرهاي كوچك و روستاها كه تركيب جمعيتي بصورت طايفه اي يا محلي است، بسيار مهم مي باشد . اهالي محل نبايد پايگاه مقاومت بسيج را متعلق به گروهي خاص بدانند بلكه می بایست به عنوان يك پايگاه عمومي براي همه و مروج فرهنگ برادري و وحدت تلقی گردد. موارد ذيل مي تواند به تحقق اين هدف كمك نمايد :

1- تركيب مسئولين اصلي پايگاه (فرمانده و شورا ) از طوائف و اقوام مختلف و همچنين محل هاي چند گانه (پايين محله،بالا محله و ...) انتخاب شود.

2- از سپردن مسئوليت هاي اصلي پايگاه به افرادي كه تعصب قومي يا محلي زيادي دارند، پرهيز شود.

3- در دعوت از مردم براي شركت در برنامه ها هيچ تبعيضي اعمال نشود.

4 - پايگاه مقاومت در جريان اختلافات محلي كه ممكن است پيش بيايد، جانبداري نكند.  بلكه بر عكس براي رفع اختلافات، فعالیتهای بي طرفانه و عادلانه داشته باشد.

5- اجراي برنامه های وحدت آفرين و انجام اقداماتي كه به ايجاد فضاي اتحاد و برادري كمك مي كند، ضرورت دارد.

6- انجام ساير مواردي كه به ترويج فرهنگ وحدت و برادري كمك مي كند

6-اصل مشورت و تكريم بزرگان

بزرگان و پيشكسوتان سرمايه و پشتوانه جامعه اند و معمولا دو دسته هستند:

دسته اول، بزرگان متدين و انقلابي كه علاوه بر تكريم و احترام آنان ،بايستي از نظرات مشورتي آنها بخوبي استفاده شود و به عنوان عضوي از پايگاه شناخته گردند و در برنامه ها و مراسمات مختلف حضور داشته باشند.حضور بزرگان و پيشكسوتان متدين و انقلابي در بسيج و همكاري و همراهي آنها با پايگاه مقاومت بسيج باعث ارتقاءمنزلت اجتماعي بسيج مي شود.

 دسته دوم : ساير بزرگان  شاخص محل كه احترام به آنها متناسب با وضعيتشان لازم است.

7- اصل انعطاف پذيري

مديريت در بسيج بخصوص در حوزه تعامل با ديگران یك مديريت اقتضايي و انعطاف پذير است .بدين معني كه با توجه به تنوع مخاطبين بسيج ،تفاوتهاي اقليمي، فرهنگي و... در همه جا نمي توان با يك روش همانند و یکسان مديريت كرد. لذا بايد متناسب با وضعيت  فرهنگي، اجتماعي نيازمنديها ،انتظارات و ساير عوامل موثر محله ی خود راه كارهاي تعامل بهتر و ارتباط وسيعتر را با گروه هاي جمعيتي پيدا كرد.

8- اصل پرهيز از رفتار هاي غير اسلامي و ناخوشايند

1 - به هيچ عنوان براي اهالي محل ايجاد مزاحمت نگردد. براي مثال براي برگزاري مراسم ممكن است نياز به آماده سازي محل ، بستن داربست و ... باشیم.  نبايد اين امور باعث ایجاد مشكلات براي مردم ، از قبیل بستن راه و ايجاد ترافيك ، سر و صدا و غيره شود .

2- در جمع كردن كمك ها طوري عمل شود كه براي افراد حالت اجباری پيش نيايد .

3- بدنبال عيب جويي و ايجاد مشكل براي مردم نباشيم و به آنها بر چسب و انگ نزنیم.

4- از آ سيب رساندن به اماكن عمومي وخصوصي پرهيز شود و در موارديكه نياز به استفاده از آنها ضرورت می یابد حتماً با اخذ اجازه و رضايت صاحبان آنها عمل گردد .   

5- در برخورد با اهالي محل از هر گونه اقدامات و حركات مغرورانه و مکبرانه پرهيز شود.

6- از بكار گيري افراد عصبي و كم حوصله در ماموريت هايي كه به نوعي با مردم سرو كار دارد پرهيز شود.

7- به هنگام اجراي برنامه ها از سرو صدا و شلوغ بازي و حركات نا مناسبي كه باعث بدبيني مي شود، پرهيز گردد.مانند حركت در معابر با موتور سيكلت يا خودرو با سرعت و حركات غير معقول يا بلند كردن بيش از حد و بي مورد صداي بلند گوها يا پخش آهنگ ها و سرود هاي تكراري و خسته كننده به صورت مكرر و نظاير آن.

9- اصل خدمت بي مزد و منت

رهبر معظم انقلاب اسلامي در خصوص بسيج مي فرمايد :

« جمعي از بهترين و مومن ترين مردم در هر عرصه اي كه كشور و نظام به آنها احتياج دارد بي محابا وارد شوند .همه توان خودشان را كف دست بگيرند، بياورند توي ميدان، اجر و مزدي هم نخواهند نام و نشاني هم برايشان مطرح نباشد . اين خيلي چيز مهمي است».

بنابراين بسيجيان عزيز اصل خدمت بي مزد و منت را يك افتخار براي خود مي دانند و براي مجاهدت و تلاش هاي خود هيچ اجر و پاداشي از كسي نمي خواهند و انشاالله با عمل به تكليف اسلامي خود و اجراي اوامر ولي امر نزد خداوند متعال ماجور خواهند بود.

10- اصل عزت و استقلال

در كليه تعاملات پايگاه بسيج بايستي برخورد عزتمندانه و رعايت شان و جايگاه بسيج مورد توجه جدي قرار گيرد و از هر گونه اقدامي كه باعث خدشه دار شدن اين جايگاه مي شود پرهيز گردد. براي مثال براي كمك گرفتن از اشخاص حقيقي يا حقوقي به هر شخص نمي توان مراجعه كرد بلكه بايد از افرادي در خواست كمك شود كه اولاً با ميل و رغبت از انجام كمك استقبال كنند و نگاه محترمانه ای  به بسيج داشته باشند و ثانياً در قبال كمك خود هيچ انتظار، امتیاز و پاداشی را طلب ننمایند.

ادامه مطلب